رفتن به محتوای اصلی
بخش سوم تاریخ هنر؛ آشنایی با هنر تمدن مصر

بخش سوم تاریخ هنر؛ آشنایی با هنر تمدن مصر

در پیش از این مبحث در مورد تاریخ هنر در مورد موارد دوران غار بخش اول ،دوران غار بخش دوم وگذار از زندگی شکارگری به زندگی کشاورزی

مطالبی بیان گردید اکنون به پیشینه هنر و آغاز آن در مصر میپردازیم:

هنر مصر؛

صفات بارز هنر ( نقاشی ) مصر ؛ شامل آمیزه هایی از دین ، كاهنی ، ابدیت گرایی ، ایستا و هنر در خدمت جاودانگی میباشد . آثار به جا مانده ای این تمدن به سالهای 5000 ق م تا 3000 ق م بر می گردد .

همه تمدن ها در دنیای باستان به دلیل دوره گذار ( از شكار به كشاورزی ) در كنار رودهای بزرگ شكل گرفت و مصر نیز از این قاعده مستثنی نبوده است ( رود نیل ) . انگاره اصلی تأسیسات اجتماعی و عقاید دینی و افكار هنری مصر در همان نخستین قرن های آن پی ریزی شد . آثار بدست آمده از هنر مصر حاصل كاوش مقابر است . زیرا محور تفكرات در چنین تمدنی مرگ و نیا پرستی است كه از گذشتگان به آنها به ارث رسیده بود .

بنیان پرستش ارواح مردگان در بشر نخستین ترس از ارواح مردگان بوده است در حالیكه مصریان بر این باور بودند كه كوشش دنیوی در جهت فراهم نمودن اسباب و لوازم عیش و خوشی سعادت و خوشبختی اخروی را در پی خواهد داشت و هر كس موظف است در این دنیا برای جهان دیگر ( جهان پس از مرگ )خود تلاش كند . از اینرو هر فرد مصری آرامگاه ابدی خویش را چون جایگاهی همانند و یاد آور محیط زندگی روزانه اش ترتیب می داده است تا روح وی كه در زبان مصری كا خوانده می شده است در آن احساس آسودگی كند و كالبد خود را با عمل مومیایی جاودانه می كرده است تا محل امنی برای سكونت كای او باشد . وضعیت مالی نقش تعیین كننده ای در انجام مراحل ذكر شده داشته است .

دوران تاریخی مصر به سه دسته اصلی تقسیم می شود :

1) پادشاهی كهن (2680- 2260 ق.م ) 2) پادشاهی میانه ( 2130 – 1790 ق.م )
3) پادشاهی جدید یا امپراطوری (1570- 1085 ق.م )

مصریان اولین قومی بودند كه تقویم را اختراع كردند و طغیان رود نیل مبدأ تاریخ آنها محسوب شد .

شاخصه های بارز در نقاشی های مصری : هماهنگی ، نظم در جزئیات و ریزه كاری ها ، سر و بازو از پهلو و تنه و چشمان از روبرو (اصل تقابل) . نگاه همه جانبه در كار نیست و سه رخ و نمای پشت به ندرت دیده می شود .

نقاشی مصر

نهایت كمال و بی نقصی خصوصا در رابطه با تصویر فراعنه شكلها مجزا هستند مگر اینكه جماعتی به تصویر كشیده شوند كه هیكلها روی هم انداخته شوند و در بعضی موارد پرسپكتیو مقامی دیده می شود خصوصیت توصیفی دارند . اشخاص مهم آرام و با وقار و فرودستان پر تحرك و زنده . فضا در بیشتر تركیب بندی ها پر شده است و در تجسم موضوع كاملا یك موضوع اصلی مد نظر بوده است نه یك مسئله جزیی اما اهمیت خاصی به هیروگلیف تصویری می دادند و صحنه ها كمتر با یك مكان مشخص در ارتباط است .

خط هیروگلیف

آماده سازی زمینه اولین مرحله اجرای كار است . ابتدا دیوار مقبره را با لایه ای گل هم سطح می كردند و سپس پوشش نازكی از گچ را بر روی آن می كشیدند در نقاشی روی چوب ( تابوت یا صندوقچه ) از نوعی بتونه گچی استفاده می كردند طرح مورد نظر بطور مستقیم یا به مدد خطوط راهنما و نقشه شطرنجی بر روی زمینه انتقال می یافت پیش طرح با رنگ قرمز و در صورت لزوم اصلاحات با رنگ سیاه انجام می شد . در مرحله رنگ كردن ابتدا رنگ آمیزی پس زمینه آغاز میشد بعد از آن رنگ زدن پیكره ها و سپس قلمگیری و پرداختن به جزئیات . در معدودی از موارد جلا كاری نهایی نیز به چشم می خورد .

مصریان از نوعی رنگ لعابی نیز استفاده می كردند ، اما با اسلوب فرسك آشنایی نداشتند رنگماده ها بغیر از سیاه از مواد معدنی بودن كه با آب یا صمغ مخلوط می شدند قلمو نیز از الیاف گیاهی در اندازه های مختلف . 6 رنگ اصلی : قرمز ، زرد ، آبی ، سبز ، سیاه ، سفید . آنها از طریق آمیزش و هم پوشانی این رنگها به رنگسایه های متنوعی دست می یافتند . سطح زمینه به چند محور افقی تقسیم می شده است و اولین محوری كه تصویر می شده حكم پیش زمینه را داشته است و هر چه صحنه ها بالاتر می رفته حكم پس زمینه و صحنه های دورتر را داشتند .

تقسیم بندی نقاشی مصری از لحاظ موضوعی :

الف ) اسطوره ای ( فرد در ارتباط با خدایان و نیایش آنها )
ب) آیینی ( فرد در حال مراسم سوگواری و تشییع جنازه )
ج) واقعه نگاری ( زندگی روزمره و ثبت حوادث روزانه كه بواسطه آزادی ای كه در خلق اثر در این مرحله وجود دارد ابداع و نوآوری در این حوزه بیشتر به چشم می خورد )

جانوران نمادین در نقاشی های مصری :

حوروس خدای آفتاب : شاهین آنوبیس خدای مرگ : شغال یا گرگ
مار نماد اصلی زمین . مار بزرگ آمون بزرگترین مار منطقه مدیترانه تلقی می شده كه از آبهای آغازین سر بر می آورده و كائنات را در بر می گیرد كه چون با چشمان باز می خوابد نماد هوشیاری دانایی و فرزانگی و به اعتقاد عده ای مظهر روان فرعون در گذشته است كه همواره در آرامگاهش است . در دوره ای (خاندان 25 فراعنه ) دو مار كبرا بر خاسته نقش می شده كه نماد بیدار شدن فرعون از خواب مرگ است .

جانوران نمادین در نقاشی مصر باستان

امیر فراهانی

طراح وب و گرافیست

دیدگاهتان را بنویسید

برگشت به بالا